کد مطلب:27687 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:22

گنجینه پرسمان » اديان و مکاتب

نقش ابزاري برهان براي عرفان چيست؟

گرچه علم حضوري قوي​تر از دانش حصولي و ادراك شهودي برتر از ادراك مفهومي است، ليكن نيل به آن آسان نيست؛ هر چند برخي سالكان واصل آن را آسان تلقّي كرده​اند و راه آن را سهل​تر از راههاي پرپيچ و خم حكمت و كلام دانسته​اند.

هنگامي كه عارف در پرتو عنايت و موهبت الهي به شهود حقايق بار يافت مادامي كه در حال حضور است ترديد در ثبات و استقرار و عينيّت آنها ندارد؛ چنانكه در آن حال فرصت تعليم ديگران و انتقال شهود خود به آنان را ندارد، ليكن هنگام رجوع از حضور به حصول و بازگشت از شهود به غيبت ممكن است براي او شك حاصل آيد كه آيا مشهود وي در قلمرو مثال متصل او بود يا در منطقه مثال منفصل. براي برطرف كردن چنين احتمالي نيازمند به برهان قطعي معقول است و نيز اگر بخواهد آنچه را يافت به ديگران منتقل كند و به آنها تعليم دهد براي چنين كاري محتاج به فرهنگ محاوره است، كه همراه با استدلال عقلي ميسور است.

بنابراين، براهين عقلي براي عرفان به منزله ابزار منطق است نسبت به حكمت و كلام، كه هم با آن صحيح از سقيم جدا مي​شود و هم به وسيله آن معارف عقلي به ديگران منتقل مي​گردد و مادامي كه مشهود عرفاني معقول فلسفي نگردد براي ديگران قابل پذيرش نيست، مگر آن كه عارفِ بصير چنان صاحبدل باشد كه در قلوب مصاحبان خود نفوذ يابد و مشابه مشهود خود را به اشهاد دل​هاي آنان برساند، كه در اين حال آنان نيز آنچه را او يافت مي​يابند.

---

: آية الله جوادي آملي
حيات عارفانة امام علي(ع)